Integracja sensoryczna – czym jest i jak rozpoznać objawy zaburzenia?

Wiercenie się na krześle, potykanie się na prostej drodze, nadwrażliwość na dotyk – to tylko drobna część objawów, które mogą wskazywać, że u dziecka nie funkcjonuje prawidłowo integracja sensoryczna. Co to jest, jak jeszcze objawiają się zaburzenia i co zrobić, żeby zmysły dziecka w prawidłowy sposób zaczęły odbierać bodźce? Podpowiadamy!

Spis treści:

• Integracja Sensoryczna – Co To Jest?
• Jak Rozpoznać Pierwsze Objawy Zaburzeń Integracji Sensorycznej?
• Terapia SI – Co To?
• Zabawy Sensoryczne dla Twojego Dziecka
• Diagnoza Integracji Sensorycznej – Wskazówki dla Rodziców

Integracja Sensoryczna – Co To Jest?

Zmysły pozwalają nam odbierać świat. Słyszymy dźwięki, widzimy przeszkody, rozpoznajemy zapach i czujemy smak. Zmysły wzroku, słuchu, węchu, smaku i dotyku są podstawowe, ale oprócz nich są jeszcze zmysł równowagi (inaczej układ przedsionkowy) i zmysł kinetyczny (określany też jako propriocepcja, który dostarcza informacji o położeniu części ciała). Te dwa mniej znane zmysły wraz ze zmysłem dotyku są niezbędne, żeby pozostałe mogły się prawidłowo rozwijać.

Integracja sensoryczna jest więc połączeniem pracy wszystkich zmysłów, co pozwala rejestrować informacje z zewnętrznego świata, przetwarzać je, a następnie zastosować do celowego działania.

Do rozwoju zmysłów dochodzi już w życiu płodowym. Integracja sensoryczna ma miejsce w ciągu pierwszych lat życia dziecka, ale w ciągu kolejnych się doskonali.

Zaburzenia integracji sensorycznej mogą mieć różne podłoże. W grupie ryzyka są dzieci rodzone przez cesarskie cięcie oraz przed terminem. Wpływają na to uwarunkowania genetyczne i dziedziczne.

Jak Rozpoznać Pierwsze Objawy Zaburzeń Integracji Sensorycznej?

Wiesz już, czym odznacza się integracja sensoryczna, co to za proces i kiedy przebiega. Czas dowiedzieć się więcej na temat tego, co powinno zaniepokoić Cię w zachowaniu dziecka. Jakie są pierwsze objawy zaburzenia integracji sensorycznej?

Oznaki problemów z integracją sensoryczną mogą wiązać się przede wszystkim z nadwrażliwością na bodźce lub wręcz przeciwnie – ze zbyt małą wrażliwością. Dostrzeżesz, że maluch ma kłopoty z koordynacją ruchową. Może mieć trudność, żeby skoncentrować się na jednym zadaniu przez dłuższą chwilę. Poza tym dziecko jest drażliwe i łatwo wybucha, reagując niewspółmiernie do sytuacji. Jakie są jeszcze objawy zaburzeń integracji sensorycznej?

• Trudności z samodzielnym ubieraniem się i jedzeniem.
• Problem z zaśnięciem, a także częste wybudzanie się w nocy.
• Nieustanne zmienianie pozycji podczas siedzenia przy stole, na przykład podpieranie głowy na blacie czy zsuwanie się z krzesła.
• Kłopot z utrzymaniem równowagi na prostej drodze, przewracanie się i wpadanie na przedmioty.
• Niechęć do różnych zabiegów higienicznych – kąpieli, mycia zębów czy włosów, obcinania paznokci.
• Dążenie do ciągłego przytulania lub wręcz przeciwnie – unikanie kontaktu fizycznego.
• Trudności z odnalezieniem się w nowym miejscu oraz z nieznanymi osobami.
• Unikanie gier zespołowych.
• Szybka męczliwość lub wręcz przeciwnie nadmiar energii.
• Trudność w dopasowaniu swoich ruchów do innych osób, na przykład bieganie za szybko.
• Kłopoty z posługiwaniem się nożyczkami, rysowaniem po śladzie.
• Niepewność podczas wchodzenia po schodach.
• Lęk przed wysokością, na przykład drabinką na placu zabaw.
• Niepowodzenia podczas czytania i pisania częstsze niż u rówieśników.

Warto wiedzieć, że występowanie jednego z tych objawów nie jest powodem do obaw. Warto mocniej zgłębić temat jeśli zauważasz kilka z nich. Im starsze dziecko, tym mniejsza liczba symptomów powinna być alarmująca.

Gdy pociecha ma trudności z cięciem nożyczkami, niechętnie bawi się na świeżym powietrzu, nieustannie preferuje papkowate potrawy, wciąż się potyka, w nieprawidłowy sposób trzyma przedmioty do codziennego użytku, przyjrzyj się jej bliżej. Istnieje duże prawdopodobieństwo, że potrzebna jest diagnoza integracji sensorycznej.

Terapia SI – co to?

Kiedy zauważasz u dziecka wspomniane wcześniej problemy i podejrzewasz zaburzenia integracji sensorycznej, skonsultuj się ze specjalistą. Samodzielne przyglądanie się maluchowi jest ważne, jednak diagnoza integracji sensorycznej u doświadczonej osoby to klucz, by zacząć skuteczną walkę z problemem.

Proces diagnostyczny u specjalisty może zająć kilka spotkań. Podczas wizyt specjalista przygląda się dziecku, ale dodatkowo przeprowadza wywiad z rodzicami. Ważne jest, żeby zaufać specjaliście i szczerze odpowiadać na pytania. Specjalista obserwuje dziecko podczas różnych aktywności. W końcu przychodzi moment postawienia diagnozy.

Być może potrzebna będzie terapia SI. Co to? To metoda, która korzysta z tego, że mózg dziecka jest neuroplastyczny. To znaczy, że jest zbudowany z tkanki nerwowej zdolnej do tworzenia nowych połączeń.

Właściwa stymulacja sprawia, że u dziecka można wypracować reakcje adekwatne do sytuacji. Terapia SI przyczynia się do poprawy funkcjonowania malucha. Choć brzmi nieco skomplikowanie, polega po prostu na zabawie. Podczas zajęć dziecko uczy się, w jaki sposób reagować na wrażenia zmysłowe. Terapia ta nie jest uczeniem konkretnych umiejętności. Wzmacnia jednak procesy nerwowe, które są podstawą, by te umiejętności zdobyć. Kiedy ośrodkowy układ nerwowy zaczyna pracować lepiej, naturalnie pojawiają się u dziecka pewne zdolności.

Terapia SI jest prowadzona indywidualnie. Dzięki temu specjalista może dopasować ćwiczenia integracji sensorycznej do konkretnego dziecka. Zajęcia obejmują szereg aktywności, które odbywają się w sali wypełnionej hamakami, huśtawkami, przedmiotami o zróżnicowanej fakturze. Terapia SI jest przeznaczona przede wszystkim dla dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, jednak zdarza się, że potrzebują jej maluszki.

W terapii mogą pojawić się różne rodzaje ćwiczeń, na przykład:

• balansowanie na piłce, huśtanie się,
• aktywności wzmacniające mięśnie i koordynację ruchów,
• dotykanie powierzchni o zróżnicowanej fakturze,
• rozpoznawanie kształtów,
• słuchanie muzyki,
• aktywności związane z utrzymaniem równowagi.

Terapia SI jest skierowana do dzieci, u których występują opóźnienia w rozwoju mowy, trudności w szkole związane z dysortografią, szybka męczliwość podczas pisania, niewielkie zainteresowanie zabawami na świeżym powietrzu.

Efektów terapii możesz spodziewać się już po kilkunastu zajęciach. Zazwyczaj jednak na rezultaty trzeba poczekać nawet rok. Co może się zmienić? Wiele! Ćwiczenia pod okiem specjalisty sprawią, że poprawi się koordynacja wzrokowo-ruchowa. Dojdzie do zminimalizowania problemów z równowagą.

Zauważysz, że doszło do zmniejszenia nadpobudliwości ruchowej, a dziecko łatwiej dostosowuje się do nowych sytuacji. Dostrzegalne będzie też zredukowanie problemu z rozpraszaniem się – wzrośnie więc umiejętność koncentracji na jednym zadaniu.

Zabawy Sensoryczne dla Twojego Dziecka

Jeśli występują objawy zaburzeń integracji sensorycznej, współpraca ze specjalistą jest wyjątkowo ważna. Istnieje mnóstwo ćwiczeń, które doświadczona osoba dobiera do potrzeb konkretnego dziecka. Wiele z nich nie wymaga nawet żadnego skomplikowanego sprzętu.

Ćwiczenia na obustronną koordynację i stymulacja przedsionkowa – jakie aktywności są warte uwagi?

• Podskoki: na obydwu nogach, na jednej nodze, do tyłu i do przodu, wokół własnej osi
• Bujanie w fotelu z zamkniętymi oczami
• Turlanie po materacu ze skoncentrowaniem wzroku na konkretnym przedmiocie
• Chodzenie stopa za stopą po narysowanej linii
• Wykonywanie pajacyków
• Rzucanie piłki oburącz
• Malowanie jednocześnie dwoma pędzlami

Stymulacja dotykowa – jakie ćwiczenia mogą być proponowane dziecku?

• Chodzenie lub skakanie bosymi stopami po ścieżce ułożonej z materiałów o różnej fakturze
• Mycie ciała podczas kąpieli gąbkami o różnym stopniu ostrości
• Rozpoznawanie przedmiotów z zamkniętymi oczami
• Zabawa w tak zwanym suchym basenie z piłeczkami, na przykład w szukanie ukrytych przedmiotów
• Odnajdywanie rzeczy w misce wypełnionej ryżem

Ćwiczenia na system węchowy – jakie można wykonać?

• Poszukiwanie źródła zapachu
• Chodzenie z zamkniętymi oczami za aromatem
• Nazywanie zapachów

System słuchowy – jakie aktywności się sprawdzą?

• Uruchamianie odgłosów zwierząt, które dziecko ma za zadanie odgadnąć
• Chodzenie z zamkniętymi oczami za dźwiękiem
• Śpiewanie
• Poszukiwanie źródła dźwięku
• Odgadywanie odgłosów wydawanych przez urządzenia domowe

To tylko niektóre ćwiczenia integracji sensorycznej. Jeśli problemem jest koordynacja wzrokowo-ruchowa, można zaproponować dziecku, żeby kreśliło włączoną latarką linie na suficie. Sprawdzi się też odbijanie podwieszonego balonika na stojąco i na siedząco.

Diagnoza Integracji Sensorycznej – Wskazówki dla Rodziców

Jeśli podejrzewasz, że rozwój integracji sensorycznej u Twojego dziecka jest zaburzony, zdecyduj się na spotkanie ze specjalistą. To problem, który nie mija. Nie należy go bagatelizować. Mózg dziecka jest na tyle plastyczny, że zajęcia ze specjalistą przyniosą oczekiwane efekty.

Musisz wiedzieć, że warto wspierać integrację sensoryczną w domu. Nie wymaga to skomplikowanych sprzętów. Jeśli maluch otrzymał diagnozę zaburzeń integracji, skonsultuj, czy konkretne aktywności są dopasowane do jego problemów.

Często u dzieci z zaburzeniami integracji sensorycznej pojawiają się kłopoty z wybrzydzaniem jedzenia, wypluwaniem go. Pewne faktury są dla takich maluchów nie do zniesienia. Mogą również niekomfortowo czuć się w krzesełku do karmienia, jeśli nie mają podpórki pod stopy. Taki objaw pojawia się u dzieci nadwrażliwych przedsionkowo, odczuwających lęki grawitacyjne czy lęk wysokości.

Dobrym rozwiązaniem będzie krzesełko do karmienia Nomi marki Stokke. Oprócz siedziska i oparcia zostało wyposażone w podpórkę. Dzięki temu dziecko może czuć się na nim bezpiecznie. Co ważne to mebel na całe życie, ponieważ cechuje się udźwigiem aż 150 kg. Możesz regulować jego wysokość z łatwością bez używania dodatkowych narzędzi.

Ważne jest, by dokładnie obserwować dziecko. Maluch może być nadwrażliwy przedsionkowo, przez co będzie negatywnie reagował na zmianę pozycji. Są też dzieci podwrażliwe, czyli chcące być w ciągłym ruchu. U nich pojawi się problem z wytrzymaniem w wózku czy foteliku, nawet jeśli będą tak wygodne jak Harvey 5 Easywalker czy Renolux Renofix 2. To jednak nie powód, żeby rezygnować z podróży.

Komfortowy wózek i bezpieczny fotelik są ważne, bo chodzi o to, żeby zacząć dziecko z nimi oswajać. Nie można przesadzać w żadną stronę. Najpierw negatywne bodźce trzeba ograniczyć, a później powoli zacząć je wprowadzać. W końcu zauważysz, że proces przynosi efekty. Dziecko będzie potrafiło wysiedzieć bez trudu, na przykład w przyczepce rowerowej takiej jak Booster 2 marki X-Lander.

Sprawdź inne wygodne wózki dla dziecka: TFK wózek biegowy, Cybex Coya Rosegold, Cybex Orfeo.

Wiesz już, czym jest integracja sensoryczna. Gdy u dziecka pojawiają się: impulsywność, trudność z odnalezieniem się w zabawie, kłopoty z utrzymaniem równowagi, szybko męczliwość, lęk przed wysokością, zbyt częste pomyłki podczas czytania, to znak, że warto zacząć je jeszcze uważniej obserwować.

Może się okazać, że proces odbierania i przetwarzania sygnałów od zmysłów jest zakłócony. Konsultacja ze specjalistą da odpowiedź, czy to zaburzenia integracji sensorycznej. Po ewentualnej diagnozie przyjdzie czas na terapię SI. Nie jest ona uczeniem konkretnych umiejętności, a po prostu zabawą, dzięki której dziecko ma szansę usprawnić procesy nerwowe. To one natomiast są niezbędne dla uzyskania niektórych umiejętności. Może polegać na dotykaniu różnych faktur, poznawaniu dźwięków i zapachów, rzucaniu piłkami, malowaniu. W takich aktywnościach dzieci chętnie biorą udział.

Jeśli chcesz wspomagać integrację sensoryczną w domu, zajrzyj do oferty sklepu BoboWózki. Znajdziesz tu między innymi krzesełka do karmienia z podpórkami pod stopy. Mebel przyda Ci się podczas zabawy z dzieckiem w poszukiwanie przedmiotów w misce wypełnionej ryżem.