Bezdech senny u dzieci - jak rozpoznać i postępować?

Bezdechy u dziecka wiążą się z dużym stresem i niepokojem u rodziców. Nic dziwnego – mogą one skutkować zwolnieniem akcji serca i niedotlenieniem, co jest groźne dla zdrowia i życia pociechy. W tym artykule wyjaśniamy, jak rozpoznać i co zrobić, gdy u malca często występuje zatrzymanie oddechu.

Spis treści:

• Bezdechy u dziecka – czym są?
• Bezdech senny u dzieci – jak rozpoznać?
• Objawy bezdechu sennego – jak postępować?
• Wskazówki dla rodziców
• Bezdech u dzieci podczas snu – podsumowanie

Pojawienie się dziecka w rodzinie zawsze budzi wielkie emocje: począwszy od radości, aż po niepokój, a często strach o jego zdrowie i prawidłowy rozwój. Szczególnie stresujące dla rodziców są napady afektywnego bezdechu oraz bezdech senny. Nic dziwnego – ich konsekwencje mogą być bardzo poważne. Nie martw się jednak, w tym artykule wyjaśniamy, czym konkretnie jest bezdech senny u dzieci. Jak rozpoznać i jak postępować w przypadku epizodów bezdechu? Czy można je wyleczyć? Na te i inne pytania znajdziesz odpowiedzi w naszym poradniku.

Bezdechy u dziecka – czym są?

Bezdech senny u dzieci (z ang. Sleep Apnea Syndrome – SAS) to przerwanie przepływu powietrza przez drogi oddechowe, prowadzące do upośledzenia wymiany oddechowej w płucach. Zazwyczaj występuje wielokrotnie podczas snu.

Wyróżnia się trzy typy bezdechu sennego u najmłodszych:

• centralny bezdech senny, który jest spowodowany nieprawidłowym wysyłaniem sygnałów z ośrodków mózgowych do mięśni oddechowych. Występuje zazwyczaj u wcześniaków i wynika z niedojrzałości układu oddechowego i nerwowego u maleństwa;
• obturacyjny (zaporowy), którego przyczyną jest niedrożność dróg oddechowych oraz przeszkoda uniemożliwiająca właściwą wentylację oddechową. To najczęściej występujący u dzieci rodzaj bezdechu sennego;
• mieszany, który łączy w sobie cechy dwóch wymienionych wyżej rodzajów. Najczęściej rozpoczyna się od bezdechu zaporowego, a później następuje niedotlenienie skutkujące zaburzeniami funkcji ośrodka oddechowego. Występuje zazwyczaj podczas zasypiania bądź przebudzenia.

Przyczyną występowania bezdechu sennego obturacyjnego jest zapadanie się gardła oraz obecność różnych fizycznych przeszkód, które utrudniają przedostawanie się powietrza w głąb dróg oddechowych. Zazwyczaj powodem tego zaburzenia jest powiększenie migdałków podniebiennych albo gardłowych u dziecka. Kiedy dziecko śpi, a napięcie mięśni ustępuje, wówczas powiększone migdałki mogą utrudniać wciąganie powietrza do płuc.

Bezdech senny może mieć też inne przyczyny. Należą do nich:

• zaburzenia metaboliczne,
• infekcje w organizmie,
• zaburzenia układu oddechowego, takie jak m.in. uszkodzenie nerwu błędnego, niedotlenienie tkanek lub organizmu, niedrożność układu oddechowego, zapalenie płuc, niedodma,
• stosowane lekarstwa,
• zaburzenia centralnego systemu nerwowego, w tym wady wrodzone, drgawki oraz krwawienie wewnątrz czaszki,
• otyłość,
• deformacje w obrębie twarzoczaszki, np. rozszczep podniebienia. Występują one rzadko, ale mogą utrudniać oddychanie.

Uwaga! Istnieje zależność między częstością występowania bezdechu sennego a stopniem dojrzałości i masą ciała maleństwa – statystycznie występuje u ok. 50% maluszków o wadze do 1,5 kg. Ogólnie w populacji pediatrycznej zaburzenie występuje u 1-6% dzieci.

Zaburzenie to jest uznawane za fizjologiczne pod warunkiem, że nie trwa długo, występuje rzadko i nie wiąże się z innymi dolegliwościami. W takich sytuacjach nie musi być powodem do zmartwień. Jeżeli jednak jego częstotliwość i czas trwania są inne, najlepiej skonsultować się z lekarzem.

Poszukujesz wygodnego i bezpiecznego wózka spacerowego dla dziecka? Sprawdź modele: ABC Design AVUS Air oraz Chicco MYSA.

W sytuacji, kiedy przerwa w oddychaniu u noworodka trwa dłużej niż około 20 sekund albo krócej niż wskazany czas, przy czym jednocześnie wiąże się z redukcją ciśnienia tętniczego, bladością skóry oraz zwolnieniem akcji serca, wówczas mamy do czynienia z bezdechem patologicznym. Jest on groźny dla zdrowia, a nawet życia maleństwa, ponieważ może prowadzić do hipoksemii, czyli niedoboru tlenu we krwi, jak również do bradykardii, tj. spadku częstości bicia serca. Takie sytuacje mogą wymagać resuscytacji krążeniowo-oddechowej.

Występowanie bezdechów sennych głębokich jest niebezpieczne, gdyż może powodować dysfunkcje innych narządów oraz zaburzać właściwy rozwój dziecięcego mózgu. Szczególnie groźne dla zdrowia i życia smyka jest nagłe zatrzymanie oddechu, któremu towarzyszą sinica oraz zwiotczenie mięśniowe. Takie zaburzenie może prowadzić do nagłej śmierci łóżeczkowej.

Bezdech senny u dzieci – jak rozpoznać?

Bezdechy obturacyjne w czasie snu zazwyczaj występują u dzieci między trzecim a szóstym rokiem życia. Jest to bowiem okres, kiedy migdałki, w porównaniu z wielkością dróg oddechowych, mają największy rozmiar u pociechy. Warto jednak wiedzieć, że powodem powiększenia migdałków mogą być też alergie i infekcje.

Jak rozpoznać bezdech senny u niemowląt? Objawy bezdechu to przede wszystkim:

• senność w ciągu dnia,
• chrapanie, w tym szczególnie chrapanie nawykowe, czyli występujące wraz z sapaniem i prychaniem przez co najmniej trzy noce w ciągu tygodnia,
• kaszel w nocy,
• trudności z nabraniem powietrza w czasie snu,
• zasypianie w nienaturalnych pozycjach, w tym zwłaszcza sypianie z nadmiernie odgiętą głową,
• oddychanie ustami,
• krótkie, zauważalne przerwy w oddychaniu, trwające przez przynajmniej 10 sekund,
• sinica,
• moczenie nocne,
• bóle głowy,
• zmiany wagi (niedowaga albo nadwaga),
• trudności w nauce i problemy z koncentracją,
• powiększenie migdałków podniebiennych lub gardłowych,
• nadciśnienie tętnicze.

Ponadto dziecko może mieć cofniętą żuchwę albo adenoidalną, podłużną twarz, która objawia się silniejszym rozwojem żuchwy w stosunku do szczęki, otwartymi ustami oraz dolnym położeniem języka. Zaburzenie to wynika z długotrwałego oddychania przez otwarte usta.

Objawów bezdechu sennego u pociechy może być wiele. Co istotne, nie każdy z występujących symptomów musi świadczyć o epizodach zatrzymywania oddechu. Aby to stwierdzić, istotne jest dokładne obserwowanie dziecka i zwracanie uwagi na jego zachowanie zarówno w czasie snu, jak i w dzień. Twoje podejrzenia powinien wzbudzić niespokojny sen, obfite pocenie się dziecka, częste krztuszenie się i kaszel w nocy oraz oddychanie przez większość czasu ustami – nie tylko w nocy, ale i w dzień. Ponadto, jeżeli pociecha często wybudza się ze snu, to może być znak świadczący o zwiększonym ryzyku bezdechu sennego.

Objawy bezdechu sennego – jak postępować?

Nieleczony bezdech senny może mieć groźne konsekwencje zdrowotne, dlatego gdy zauważysz jego objawy u dziecka, skonsultuj się z lekarzem pediatrą. Dzięki odpowiedniej diagnostyce specjalista określi, czy u pociechy występują napady efektywnego bezdechu, czy też inne rodzaje zatrzymania oddechu. Wskaże również odpowiednie postępowanie medyczne i leczenie.

W przypadku podejrzenia bezdechu sennego lub innych zaburzeń oddychania, dziecko powinno zostać poddane obserwacji domowej, a niekiedy szpitalnej. Diagnostyka przebiega nieco inaczej u dzieci w różnym wieku. Wszystkie wcześniaki są zawsze monitorowane w zakresie rytmu serca, częstości oddechów oraz utleniania krwi (pulsoksymetria). Wykonuje się też u nich USG głowy oraz badania krwi.

W przypadku starszych dzieci na początek lekarz przeprowadzi dokładny wywiad medyczny. Zapyta o objawy, które mogą sugerować bezdechy u dziecka. Zbada również smyka. Na tej podstawie podejmie decyzję dotyczącą skierowania małego pacjenta na dalszą diagnostykę do poradni zaburzeń oddychania podczas snu bądź do laryngologa. Może też zlecić wykonanie badania polisomnograficznego, które polega na monitorowaniu parametrów fizjologicznych podczas snu.

Zobacz wybrane przez specjalistów BoboWózki akcesoria dla dzieci: miękki i ciepły śpiworek Adamex Miu-Mio Everest oraz bezpieczny fotelik samochodowy Cybex Solution R i-Fix Plus 15-50 kg.

W trakcie badania specjalista monitoruje ciśnienie parcjalne dwutlenku węgla, sprawdza stopień ruchomości klatki piersiowej, a także przepływ powietrza przez nos i jamę ustną. Jeśli nie ma możliwości wykonania badania, rodzic może w warunkach ambulatoryjnych w ciągu dnia zbadać poziom saturacji dziecka w czasie snu lub samodzielnie nagrać sen pociechy i epizody bezdechu za pomocą kamery.

Występowanie bezdechów może być groźne dla dziecka, dlatego w przypadku ich zauważenia należy działać szybko i skutecznie, wdrażając odpowiednie leczenie. Rodzaj zastosowanego leczenia zależy od przyczyny zatrzymywania oddechu. Może być behawioralny, z zastosowaniem leków albo chirurgiczny.

W przypadku noworodków leczenie obejmuje stymulację fizykalną, podawanie tlenu oraz odpowiednich medykamentów. Jeśli ogólnie bezdechy występują u najmłodszych w sposób łagodny, wówczas należy na początek zlikwidować powody mogące powodować zaburzenia, takie jak np. stres czy infekcja, a następnie ułożyć szyję i główkę w neutralnej pozycji. Układanie dziecka we właściwy sposób w łóżeczku albo kojcu, takim jak model MILLIE Lionelo, ułatwi mu oddychanie i zwiększy bezpieczeństwo podczas snu.

Przydatna jest też stymulacja polegająca na delikatnym pocieraniu klatki piersiowej lub stóp brzdąca, a także układanie dziecka na brzuszku w celu poprawienia funkcjonowania przepony. Lekarz może również zalecić farmakoterapię oraz tlenoterapię bierną bądź przez donosowe kaniule. W przypadku łagodnego przebiegu bezdechu specjalista może przepisać stosowanie donosowo glikokortykosteroidów.

Wskazówki dla rodziców

Jeśli wskazane wyżej metody nie działają i zatrzymania oddechu nawracają, można czasowo zastosować wentylację mechaniczną.

Kiedy natomiast nieleczony bezdech senny jest szczególnie groźny i wymaga natychmiastowego działania? Jeżeli zauważysz, że u pociechy znika napięcie mięśni i przeradza się w zwiotczenie, a także występuje sinica, działaj błyskawicznie. Szybko wyjmij malca z łóżka, ułóż go twarzą skierowaną w dół, a następnie potrząśnij nim i poklep po plecach. Jeśli nie nastąpi żadna reakcja, rozpocznij resuscytację krążeniowo-oddechową i wezwij pogotowie.

Bezdech senny zaporowy o starszych dzieci, spowodowany niedrożnością dróg oddechowych i przerośniętym układem chłonnym, można wyleczyć operacyjnie. W tym celu przeprowadza się chirurgiczne zmniejszenie objętości albo usunięcie migdałków. Warto mieć na uwadze, że u dzieci otyłych zabieg adenotonsillektomii (usunięcia) migdałków może nie przynieść takich rezultatów jak u małych pacjentów o właściwej wadze. W takich przypadkach w pierwszej kolejności zaleca się więc schudnięcie. Możliwe jest także zastosowanie funkcji CPAP, czyli stałego dodatniego ciśnienia w drogach oddechowych. To rodzaj wspomagania wentylacji, stosowany w razie bezdechu sennego oraz niewydolności oddechowej.

Pamiętaj, aby w przypadku zaobserwowania u dziecka epizodów bezdechu nie zwlekać, tylko jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Nieleczony bezdech senny może prowadzić do niedotlenienia oraz problemów z rozwojem dziecka.

Bezdech u dzieci podczas snu – podsumowanie

Już wiesz, czym jest i co zrobić w przypadku występowania u dziecka bezdechu sennego. Jeśli zaburzenie to występuje rzadko, trwa krótko i nie łączy się z innymi dolegliwościami, wówczas uznawane jest za fizjologiczne. Nie musi być zatem powodem do niepokoju. Jeżeli jednak trwa dłużej i wiąże się z występowaniem dodatkowych zaburzeń, wówczas jak najszybciej skonsultuj się ze specjalistą, aby wyeliminować problem, zapewnić dziecku spokojny sen, a rodzicowi równie „spokojną głowę”.

Czy masz jakieś doświadczenia w tej kwestii? Podziel się nimi z nami w komentarzu. Sprawdź również bogaty asortyment sklepu BoboWózki, dzięki któremu dnie i noce pociechy będą jeszcze bezpieczniejsze i bardziej komfortowe. Zobacz wózek 2 w 1 Cybex Priam 4.0 Soho Grey ze śpiworkiem Snooga 2, wózek 4 w1 Cybex Priam 2.0 z fotelikiem Cloud Z i bazą Z, a także bogatą gamę innych modeli wózków głębokich i spacerowych. W ofercie mamy również łóżeczka, kojce, leżaczki, foteliki samochodowe oraz meble do dziecięcego pokoju. Wszystkie produkty to artykuły wysokiej jakości, wybrane przez specjalistów.