Czym jest metoda Montessori? Zasady i założenia

Metoda Montessori to system dydaktyczny dzieci i młodzieży, który został stworzony pod koniec XIX wieku przez włoską lekarkę Marię Montessori. Dziś zdobywa ona coraz więcej zwolenników. Metoda Marii Montessori – na czym polega i jakie są jej największe zalety?

Spis treści:

• Skąd pochodzi metoda Montessori?
• Jakie były podstawy pedagogiki Marii Montessori?
• Metoda Montessori– co to znaczy w praktyce?
• Materiał, czyli pomoce Montessori
• Jak praktykować Montessori w domu?
• Metoda Montessori – podążanie za dzieckiem

Skąd pochodzi metoda Montessori?

Pedagogika Marii Montessori liczy niecałe dwa stulecia, a już zdążyła znacząco wpłynąć na zasady, które dotychczas były popularne w polskim systemie edukacji. Maria Montessori urodziła się w 1870 roku we Włoszech. Nawet po urodzeniu dziecka nie zdecydowała się na wyjście za mąż, by móc realizować swoje cele zawodowe. Jej syn, już jako dorosły mężczyzna, towarzyszył jej w badaniach naukowych.

Pedagogika Marii Montessori wywodzi się od badań nad dziećmi z zaburzeniami psychicznymi. Z czasem, gdy jej metoda zaczęła odnosić sukcesy, lekarka postanowiła pracę naukową rozszerzyć także na dzieci pełnosprawne. Uważała, że nawet kilkutygodniowe niemowlę jest kompletnym bytem, zdolnym do samodzielnego rozwijania twórczej energii. Jej teoria zakładała też, że każde dziecko jest z natury dobre i posiada silne predyspozycje moralne, które zostały zduszone przez dorosłych.

Jakie były podstawy pedagogiki Marii Montessori?

Przed ponad 100 laty Maria Montessori stworzyła metodę badawczą, którą wypracowała podczas zajęć z dziećmi różnych narodowości, ras i z różnym statusem majątkowym. Jako jedna z pierwszych kobiet lekarek założyła szkołę w jednej z biedniejszych dzielnic Rzymu. Tu obserwowała swoich podopiecznych, tworząc zasady oparte na bacznej obserwacji dziecka i zindywidualizowanym podejściu, dzięki któremu każde z nich mogło rozwijać swoje talenty i pasje.

Metoda Montessori zakładała, że sukcesem do wychowania dziecka jest poszanowanie jego indywidualności, traktowanie go jako świadomego swoich potrzeb człowieka i słuchanie komunikatów, które wysyła dorosłym. Praca według zasad Montessori sprawiała, że dzieci w szkole lekarki były skoncentrowane na swoich zadaniach i z chęcią dążyły do samodzielności. Wiele z nich wykazywało się dużą inicjatywą społeczną, łatwo nawiązywało kontakty z rówieśnikami, a jednocześnie umiało stawiać jasne granice i bronić swojej integralności.

Metoda Montessori– co to znaczy w praktyce?

Być może jako rodzic maluszka dowiedziałeś się niedawno, że istnieje metoda Montessori. Co to znaczy i jak można wykorzystywać jej elementy w domu? Montessori w domu to świetny sposób na kreatywną zabawę, a jednocześnie okazja, by Twoje dziecko stało się bardziej samodzielne. Możesz praktykować metodę także podczas rozszerzania diety, gdy korzystasz z rosnącego z dzieckiem krzesełka do karmienia, np. Stokke Tripp Trapp. Zanim jednak zdecydujesz się wprowadzić pierwsze zmiany w codziennym życiu zgodnie z ideą Montessori, poznaj jej podstawowe założenia. Metoda Montessori – na czym polega?

Poznawanie świata wszystkimi zmysłami

W tradycyjnej szkole zwykle dzieci uczą się poprzez słuchanie, obserwowanie i czytanie. Metoda Montessori zakłada, że to, co nas otacza, powinniśmy poznawać wszystkimi pięcioma zmysłami. Metoda Marii Montessori pozwala dziecku na doświadczanie, samodzielne szukanie rozwiązania, dotykanie i smakowanie, tworzenie eksperymentów i badanie różnych zjawisk. Opiekun jest w tej drodze jedynie drogowskazem, nie wyręcza dziecka, lecz podąża za nim i pomaga osiągać kolejne cele. Poznawanie otoczenia może odbywać się w sali lekcyjnej, na placu zabaw lub nawet wtedy, gdy maluch podróżuje w spacerówce, np. wygodnej Cybex Priam 4.0.

Samodzielność

Maria Montessori uważała, że dziecko jest z natury mądre i wie, co jest dla niego dobre. Małemu człowiekowi warto dać więcej swobody i pozwolić mu – nawet czasami nieporadnie i niedoskonale – zmierzyć się z określonym zadaniem. Ta samodzielność objawia się na różne sposoby: jako zgoda na decydowanie o aktywnościach, którymi przedszkolak chce się zajmować, nauczenie dziecka samodzielnego ubierania się, mycia i przygotowywania posiłku. Jest to prostsze, gdy dostosujemy dom i przedszkole do potrzeb malucha, np. przez umieszczenie na odpowiedniej wysokości wieszaków na ubrania, półek z zabawkami czy łóżka, do którego smyk może samodzielnie wejść i wyjść po drzemce.

Praca w ciszy z materiałem

W przedszkolach i szkołach Montessori dzieci pracują ze specjalnymi pomocami pedagogicznymi, nazywanymi materiałem. Praca poranna odbywa się w ciszy, każdy maluch zajmuje się swoimi aktywnościami osobno i samodzielnie, na początku wspierany przez pedagoga. Dziecko uczy się, że po zakończonej pracy trzeba odłożyć pomoce w to samo miejsce, z którego je wcześniej zabrało i zadbać o swoje miejsce pracy. Pokazywanie, jak dbać o własny dom lub pokój można zacząć już od maleńkości, gdy bobas obserwuje rodziców, leżąc spokojnie w przenośnym leżaczku, np. Baby Bjorn Bliss.

Niektóre zadania dzieci wykonują w parach lub wspólnie, uczą się przez to współpracy, rozwiązywania konfliktów i słuchania innych. Jeśli maluch nie skończy swojej pracy, np. rysunku, nauczyciel odkłada ją w bezpieczne miejsce i proponuje dokończenie kolejnego dnia – w ten sposób pokazuje uczniowi, że warto dążyć do skończenia wcześniej rozpoczętego zadania. Nawet maluszki w żłobkach Montessori mogą samodzielnie wykonywać proste zadania, np. siedząc w bezpiecznym foteliku z tacką, takim jak Peg Perego Prima Pappa Follow Me.

BABY BJORN BLISS Woven Petal Quilt leżaczek

869 zł

ZOBACZ

STOKKE TRIPP TRAPP krzesełko do karmienia | ROŚNIE Z DZIECKIEM

949 zł1 199 zł

ZOBACZ

CYBEX PRIAM 4.0 wózek 3w1 z fotelikiem CYBEX CLOUD T i-Size

7 060 zł7 846 zł

ZOBACZ

Obserwacja i indywidualny podejście do ucznia

Metoda Montessori różni się od tradycyjnego modelu szkoły, gdyż zakłada indywidualne podejście do każdego ucznia. Jej autorka już 100 lat temu zauważyła oczywistą rzecz – nie tylko dorośli różnią się od siebie. Rodzimy się z określoną grupą cech charakteru, które sprawiają, że jeden z nas jest dobry w matematyce, a inny świetnie radzi sobie z nauką języków obcych. Zadaniem mądrego opiekuna jest obserwowanie dziecka i podsuwanie mu aktywności, które akurat go interesują.

Nie ma nic złego w tym, że Twoja pociecha przez kilka tygodni chce wyłącznie układać puzzle, a następnie odkłada je w kąt i zaczyna z ochotą rozwiązywać zadania na spostrzegawczość. W metodzie Montessori to tzw. faza wrażliwa, czyli moment zainteresowania dokładnie daną czynnością lub grupą zajęć, których w danej chwili potrzebuje Twoje dziecko. Podobnie może być z ulubionymi smakołykami. Zdarza się, że dany produkt tak bardzo spodoba się bobasowi, że chce go zjadać codziennie. Podczas rozszerzania diety warto też zadbać o bezpieczną pozycję malucha, np. w ergonomicznym krzesełku Chicco Baby Hug.

Uczenie przez spontaniczną aktywność

Przedszkole Montessori może niektórych rodziców zaskoczyć. Jeśli chcesz, aby Twoja pociecha uczyła się od innych dzieci, wybierz dla niej właśnie placówkę Montessori. Przedszkole prowadzone w tym nurcie opiera się na mieszanych grupach przedszkolnych. Oznacza to, że trzylatki uczą się razem z sześciolatkami. Dzięki temu maluchy mogą naśladować starszych, tak jak robią to w przypadku swojego rodzeństwa, zaś starszaki – uczyć się empatii, cierpliwości i pomagania słabszym.

Każda szkoła Montessori – przedszkole lub szkoła podstawowa – zakłada, że nauczyciel jest towarzyszem dziecka w procesie edukacji. Uczeń może spontanicznie wybierać spośród wielu pomocy i narzędzi do pracy, a na etapie szkolnym często sam decyduje, kiedy przystąpi do sprawdzenia swojej wiedzy z danej dziedziny. Nie oznacza to jednak, przedszkole Montessori to brak reguł – dzieci uczone są zasad społecznych, szanowania odmiennego zdania innych i tego, że są stałe pory posiłków, odpoczynku i swobodnej zabawy, np. po podwieczorku. Podobne zasady dobrze jest ustalić w domu – stałe pory jedzenia, odpoczynku i spaceru w miękkiej gondoli wózka Riko Nuno Pro dają dziecku większe poczucie bezpieczeństwa.

Dbanie o otoczenie i rozumienie ładu społecznego

W metodzie Montessori duży nacisk kładzie się na dbałość dziecka o swoje otoczenie. Maluszki już na etapie przedszkola zapamiętują, że zabawki czy inne przedmioty zawsze powinny być odkładane na swoje miejsce. Oprócz swobodnej pracy ważnym punktem w nauczaniu metodą Montessori są ćwiczenia zaczerpnięte z życia codziennego.

Codzienne czynności, takie jak dbanie o siebie, czystość w sali zabaw, a także nauka podstawowych domowych czynności, np. sprzątania stołu po posiłku, nie tylko uczą powszechnie obowiązujących zasad. To dodatkowa okazja, by ćwiczyć sprawność, trenować małą motorykę i koordynację ruchów. Dzieciom pokazuje się także, czym jest ład społeczny, tłumaczy zasady, przepisy i normy, dzięki którym stają się świadomymi członkami swoich społeczności. O wszystkich tych zasadach warto też dodatkowo rozmawiać z dzieckiem w domu, np. gdy usypiasz smyka w kołysce, np. Lionelo Main Evo.

Zmysły, edukacja matematyczna, językowa i kosmiczna

Fascynuje Cię metoda Montessori? Na czym polega ten nurt i dlaczego przynosi tak ciekawe efekty? Dzieci, które pracują z materiałem Montessori, używają każdego dnia wszystkich swoich zmysłów. Do rozwoju każdego z nich używa się przedmiotów i zadań o różnym stopniu trudności. Dzieci dotykiem poznają odmienne faktury materiałów. Inne ćwiczą słuch poprzez dopasowywanie grzechotek o takim samym tonie, a jeszcze inne z zamkniętymi oczami wyciągają z woreczka figury geometryczne i próbują je rozpoznawać.

Pedagogika Montessori opiera się na trzech działach. Dzięki edukacji matematycznej już przedszkolaki umieją nie tylko dodawać i odejmować, ale znają też podstawy mnożenia i dzielenia. W ramach edukacji językowej uczą się pisać, czytać, ale i rymować czy dzielić słowa na sylaby. Edukacja kosmiczna obejmuje nie tylko zagadnienia astronomiczne, ale też wiedzę z zakresu przyrody, biologii i geografii.

Materiał, czyli pomoce Montessori

Specjaliści zajmujący się pedagogiką Montessori zwracają uwagę na to, że decyzja o posłaniu dziecka do szkoły Montessori powinna też wiązać się ze zmianami w domu rodzinnym dziecka. Chodzi o to, by zasady, które poznaje w szkole, były spójne z regułami w domu. Tym, co pomaga zdobywać wiedzę maluchom w każdym wieku, są pomoce, czyli materiał Montessori.

Maria Montessori uważała, że powinien być wykonany z dobrej jakości surowców, bezpieczny dla dzieci w każdym wieku i prosty. Dzieci pracują na matach, wiele zadań wykonują na podłodze lub przy stoliku. Pomoce muszą odzwierciedlać świat rzeczywisty, czyli figurki zwierząt powinny mieć odpowiedni kolor, a warzywa i owoce nie mogą mieć np. oczu i ust. Typowymi pomocami Montessori są np. różowa wieża, brązowe schody, cylindry do osadzania czy dzwonki chromatyczne.

Jak praktykować Montessori w domu?

Czy zasady Montessori sprawdzą się w domu? Oczywiście! Jeśli chcesz wychować samodzielnego, odważnego i pełnego pasji maluszka, spróbuj zastosować kilka prostych zasad w swoim domu. Na początku zastanów się, czy Twoje dziecko może samodzielnie wykonywać dopasowane do jego wieku czynności. Być może warto w łazience stworzyć dla niego kącik do mycia rąk, z miską na wysokości jego dłoni i nisko zawieszonym ręcznikiem.

Dzieci lubią pomagać rodzicom. Nie wyganiaj przedszkolaka z kuchni. Możesz pomyśleć o zakupie specjalnego zabudowanego stojaka, tzw. kitchen helpera, dzięki któremu smyk będzie sam w stanie wspiąć się na wyższą półkę w jadalni, sięgać po łyżkę lub bez Twojej pomocy umyć owoce. Zapewnij przedszkolakowi możliwość przygotowania sobie prostej przekąski – kup mu bezpieczne przybory kuchenne i pokaż, jak z nich korzystać. Uczeń może pomóc Ci przy krojeniu warzyw lub mieszaniu składników na ciasto – to słuszna inwestycja w jego dorosłość!

Domowe Montessori nie wymaga dużych nakładów finansowych. Dla maluszków możesz samodzielnie przygotować zabawki. Zrób ze starych butelek po wodzie kilka grzechotek – wypełnij je nasionami fasoli lub kaszą, każda inną, by wydawały różne dźwięki. Czasem, by zająć kilkumiesięcznego szkraba, wystarczy pudełko z dziurkami, do którego będzie wtykał drewniane patyczki po lodach. Dobrymi zabawkami mogą być domowe garnki, kubeczki, a nawet barwiony makaron, który możecie segregować kolorami.

Metoda Montessori – podążanie za dzieckiem

Dr Maria Montessori stworzyła uniwersalny system zasad, dzięki któremu dziecko może rozwijać się w swoim rytmie i zgodnie ze swoimi indywidualnymi predyspozycjami. Warto czerpać z niego pomysły i wspierać malca w radosnym wspieraniu nowych umiejętności. Jeśli masz doświadczenia z metodą Montessori lub chcesz opowiedzieć, jak działają przedszkola Montessori, podziel się z nami swoimi wrażeniami w komentarzu poniżej – dzięki temu inni rodzice zyskają dodatkową wiedzę, jak twórczo spędzać czas ze swoją pociechą!