Zespół dziecka potrząsanego to rodzaj uszkodzeń ciała niemowlęcia, do których dochodzi w wyniku gwałtownego potrząsania lub uderzania głową maluszka. Czy syndrom dziecka potrząsanego może wystąpić u Twojego dziecka i jakie są jego typowe objawy?
Spis treści
Kogo dotyczy zespół dziecka potrząsanego?
Gdy po raz pierwszy bierzesz na ręce noworodka, jego ciało wydaje się być wyjątkowo delikatne i kruche. Natura wyposażyła maluszki w wiele mechanizmów, które chronią je przed uszkodzeniami ciała, jednak to na barkach rodziców spoczywa obowiązek dbania o swoją pociechę i ochrony przed potencjalnymi urazami. Choć zespół dziecka potrząsanego najczęściej diagnozowany jest u niemowląt w rodzinach patologicznych, może przytrafić się także najbardziej zatroskanym opiekunom małych smyków.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/pozostale-artykuly-p-cybex-priam-4-0-gondola-lux]]]
Syndrom potrząsanego dziecka może dawać trudne do zauważenia objawy, występować wśród dzieci, których rodzice dbają o płynny rozwój, zróżnicowaną dietę i zapewniają wszystkie podstawowe potrzeby. Bywa, że zespół potrząsanego dziecka pojawia się w następstwie spontanicznej zabawy lub zbyt mocnego bujania na rękach, w kołysce albo wózku głębokim – nawet jeśli jest to wyjątkowo wygodny i bezpieczny model, taki jak gondola Cybex, dlatego warto zapoznać z kilkoma najważniejszymi faktami na jego temat.
Co to jest syndrom dziecka potrząsanego?
Zespół dziecka potrząsanego (SBS – shaken baby syndrome) to rodzaj uszkodzenia ciała dziecka – najczęściej mózgu i kręgosłupa, do którego dochodzi w wyniku gwałtownego potrząsania maluszkiem. Stanowi swego rodzaju formę przemocy wobec maluszka, polegającą na gwałtownym potrząsaniu albo/i uderzaniu dziecka w główkę. Uraz może obejmować nie tylko uszkodzenie mózgu, ale także kończyn górnych i dolnych. Może prowadzić do kalectwa, a nawet do śmierci – szacuje się, że ma to miejsce w około 20% przypadków. Jego objawy możesz dostrzec podczas zabawy z maluszkiem, wspólnego spaceru lub rodzinnej wycieczki samochodem, nawet gdy korzystasz z bezpiecznego fotelika samochodowego dla niemowląt, np. Maxi Cosi Cabrio Fix.
Mogłoby się wydawać, że syndrom potrząsanego dziecka to efekt przemocy, zwłaszcza w rodzinach z niskim statusem socjalno-ekonomicznym. Statystyki pokazują, że może on jednak dotyczyć także prawidłowo funkcjonujących rodzin, w których dba się o dobro najmłodszych. Mimo że w większości przypadków sprawcami urazów są mężczyźni, do nawet 15-20% przyczyniają się kobiety, zazwyczaj opiekunki dziecka. Znacznie rzadziej przemocy dopuszczają się matki, najczęściej zmagające się z depresją poporodową. Przyczyną potrząsania bądź uderzania w główkę pociechy jest jej płacz.
Dowiedz się: Wymioty u niemowlaka – co robić, gdy dziecko wymiotuje?
Czy zespół dziecka potrząsanego dotyczy tylko niemowląt?
Jeśli lekarz podejrzewa zespół dziecka potrząsanego, objawy dotyczą głównie noworodków i niemowląt poniżej 2. roku życia. Pozornie niegroźne uszkodzenia ciała mogą jednak występować także u dzieci starszych, do ok. 5. roku życia. Zespół shaken baby, czyli dziecka potrząsanego, w większości przypadków występują u chłopców, a częstą przyczyną agresji jest trudny do ukojenia płacz dziecka. Może do niego dojść w wyniku nieodpowiedniej zabawy z najmłodszymi, a także podczas wypadku samochodowego, dlatego tak ważne jest przewożenie niemowląt w atestowanych fotelikach, np. Chicco Seat2Fit AIR.
Dlaczego występuje zespół potrząsanego dziecka?
Malutkie dzieci mają dużą i nieproporcjonalną w stosunku do całego ciała głowę, która może stanowić ¼ wagi całego ciała. To ogromna różnica w porównaniu z dorosłymi, u których głowa stanowi 1/8 ciała. Mięśnie u niemowlęcia są słabo rozwinięte, przez co smyk w pierwszych miesiącach nie potrafi samodzielnie siadać lub stać, a także trzymać stabilnie głowy. Mięśnie wokół odcinka szyjnego nie są w stanie stabilizować szkieletu, a delikatne struktury mózgu nie posiadają pełnej ochrony ze względu na występowanie niezrośniętego ciemiączka. Ponadto w mózgu dziecka występują bardzo delikatne naczynia krwionośne oraz duża ilość wody w strukturach mózgowych. Niemowlęcy mózg jest ponadto znacznie bardziej miękki niż u osoby dorosłej.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-abc-design-salsa-4-air-2024-wozek-3w1-fotelik-britax-baby-safe-pro-i-size]]]
Wszystkie te czynniki sprawiają, że u małych dzieci może łatwo dojść do zaawansowanego uszkodzenia mózgu. Podczas potrząsania niemowlęciem lub gwałtownego poruszania nim w różnych kierunkach dochodzi do niekontrolowanego przemieszczania się mózgu w przestrzeni wewnątrzczaszkowej. Przy mocnych ruchach może dojść do zerwania naczyń krwionośnych, a także zniszczenia lub uszkodzenia komórek mózgu. Na urazy narażone są oczy, kręgosłup i struktury w kończynach górnych. Eksperci szacują, że wystarczy zaledwie kilka sekund gwałtownego potrząsania dzieckiem, aby doszło u niego do groźnych uszkodzeń. Z tego powodu warto od pierwszych chwil niemowlęcia na świecie zapewnić mu najlepszą opiekę i korzystać ze sprawdzonych sprzętów, do których należy zestaw 4w1 ABC Design Salsa 4 Air.
Przeczytaj także: Co na opryszczkę u dziecka? Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej dziecka
Zespół dziecka potrząsanego – objawy
Jak rozpoznać, że dziecko doświadcza nadmiernego potrząsania? Gdy pojawia się syndrom dziecka potrząsanego, objawy są bardzo trudne do zauważenia i łatwo pomylić je z oznakami innej choroby. Większość z nich zależy od intensywności i czasu trwania potrząsania, a także siły opiekuna. Diagnoza przysparza wielu problemów, gdyż zespół często nie powoduje żadnych urazów zewnętrznych. Niepokojące oznaki – przypominające objawy grypy lub przeziębienia – mogą jednak ujawnić się podczas codziennego spaceru, nawet gdy korzystasz z dobrze amortyzowanego wózka 3w1 Venicci Tinum Upline.
Jeśli dziecko nie ma widocznych uszkodzeń na ciele, takich jak siniaki lub zadrapania, może wydawać się, że jest w pełni zdrowe. Wówczas pozostaje pilna obserwacja maluszka i kompleksowa diagnostyka lekarska. Istnieją jednak cechy, które mogą sugerować występowanie zespołu potrząsanego dziecka, dlatego dobrze zapamiętać przynajmniej część z nich i szybko reagować na niepokojące zmiany w zachowaniu niemowlęcia.
Klasyczne objawy zespołu dziecka potrząsanego
Specjaliści wymieniają trzy najważniejsze objawy, które wskazują na zespół dziecka potrząsanego.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/wozki-dzieciece-p-anex-e-type-wozek-3w1-z-fotelikiem-cybex-cloud-t-i-size]]]
- obrzęk mózgu
- krwotok w oku (siatkówce)
- krwiak podtwardówkowy.
Widoczną oznaką zbyt silnego potrząsania jest przede wszystkim krwotok w siatkówce. Objawami obrzęku mózgu są nudności, wymioty, a także napady drgawkowe. Krwiak podtwardówkowy także może objawiać się nudnościami lub wymiotami, jak też zaburzeniami świadomości. Symptomy mogą wystąpić niespodziewanie i nagle, na przykład podczas wieczornej kąpieli lub gdy Twoje maleństwo odpoczywa na przykład w obszernej gondoli nowoczesnego wózka Anex E-Type.
Objawy towarzyszące przy syndromie dziecka potrząsanego
Nie wszystkie objawy zespołu dziecka potrząsanego są przypisywane wyłącznie temu schorzeniu. Tym, co powinno wzbudzić czujność, są z pewnością pojedyncze siniaki w obrębie głowy, klatki piersiowej oraz szyi. Wskazaniami do dokładnego badania dziecka są również:
- zadrapania
- otarcia
- pogorszenie wzroku.
Poza kluczowymi objawami, zespołowi dziecka potrząsanego zazwyczaj towarzyszą dodatkowe symptomy. Tak zwane towarzyszące objawy syndromu dziecka potrząsanego to także:
- siniaki w obrębie klatki piersiowej, szyi, głowy,
- złamania kończyn i żeber,
- wymioty,
- zaburzony odruch połykania i ssania oraz inne problemy z karmieniem,
- brak apetytu,
- pęknięcia czaszki,
- pogorszenie wzroku, ślepota,
- drażliwość, ospałość, apatia,
- brak uśmiechu u dziecka,
- brak lub zmniejszenie interakcji malca z otoczeniem.
Jawnym dowodem na to, że dziecko mogło doznać poważnego uszkodzenia ciała i powinno pilnie trafić pod opiekę specjalisty, jest złamanie żeber i kości w obrębie kończyn górnych lub dolnych. Poważnym urazem jest pęknięcie czaszki. Maluch, który doświadczył zbyt silnego potrząsania, może być apatyczny, ospały i drażliwy. Bobas nie pozwala odłożyć się do wózka, a podczas podróży samochodem płacze lub wymiotuje – stan ten może wystąpić także wtedy, gdy przewozisz smyka w wygodnym i bezpiecznym foteliku samochodowym Avionaut Maxspace Comfort System.
Niektóre maluszki w następstwie pojawienia się zespołu potrząsania mają zmniejszony apetyt. U niemowląt występuje zaburzony odruch połykania i ssania. Do poważnych objawów należą też zaburzenia oddychania i problemy z układem krążenia. W skrajnych sytuacjach dochodzi do stuporu dysocjacyjnego, gdy u malca pojawia się drastyczne ograniczenie ruchów z zachowaniem świadomości.
Syndrom dziecka potrząsanego wiąże się nierzadko z urazami głowy, których skutki mają bardzo ciężki i groźny przebieg. Efektem uszkodzenia głowy mogą być między innymi:
- bezdech i zaburzenia oddychania,
- niestandardowe ułożenie ciała z głową odchyloną do tyłu i plecami wygiętymi w łuk,
- napady drgawek,
- problemy z wybudzeniem dziecka ze snu,
- stupor dysocjacyjny polegający na pełnej świadomości dziecka połączonej z niezdolnością do wykonywania ruchów,
- tętniące, wypukłe ciemiączko,
- źrenice o nierównej wielkości.
Jak diagnozuje się zespół potrząsanego dziecka?
Jak już wspomnieliśmy wcześniej, diagnostyka zespołu nadmiernego potrząsania jest bardzo trudna. Zwykle pierwsze objawy zauważają rodzice lub opiekunowie maluszka. Jeśli syndrom dotyczy rodzin, w których dochodzi do przemocy względem najmłodszych, a sprawcami są rodzice lub bliscy maleństwa, niepokojące symptomy dostrzega zwykle lekarz lub opiekun dziecka w przedszkolu lub żłobku.
W sytuacji, gdy pediatra podejrzewa wystąpienie syndromu potrząsania, początkową jego reakcją jest dokładne obejrzenie całego ciała dziecka, by znaleźć ewentualne zewnętrzne oznaki urazu. Konieczny jest dokładny wywiad z rodzicami dziecka i zwrócenie uwagi na wszystkie nietypowe zachowania maluszka. Specjalista podczas diagnozy syndromu zleci z pewnością badanie krwi i wykonanie prześwietlenia, dzięki któremu widoczne będą ewentualne uszkodzenia kości. Pomocne bywa badanie ultrasonograficzne, a u starszych dzieci – konsultacja psychologa dziecięcego.
Objawy występujące w zespole dziecka potrząsanego to zazwyczaj symptomy neurologiczne. Dlatego lekarz może wykonać takie badania jak tomografia głowy, rezonans magnetyczny czy USG przezciemiączkowe. Niezbędne jest również wykonanie badań laboratoryjnych w celu wykluczenia ewentualnych zakażeń ogólnych. Nierzadko u dziecka wykonuje się punkcję lędźwiową, aby sprawdzić, czy w uzyskanej próbce znajdują się liczne, świeże erytrocyty. Zazwyczaj niezbędna jest też konsultacja okulistyczna i wykonanie niezbędnych badań z tego zakresu.
Syndrom dziecka potrząsanego – konsekwencje
Syndrom dziecka potrząsanego to groźna choroba, która może mieć bardzo poważne konsekwencje, z zapadnięciem w śpiączkę, a nawet śmiercią dziecka włącznie. Może prowadzić do trwałego uszkodzenia mózgu i niepełnosprawności dziecka, a objawy syndromu mogą utrzymywać się przez całe dorosłe życie.
Syndrom dziecka potrząsanego może prowadzić do rozwinięcia mózgowego porażenia dziecięcego i niepełnosprawności, przejawiającej się między innymi w postaci takich dolegliwości i chorób, jak:
- ślepota,
- trwałe uszkodzenie wzroku,
- upośledzenie intelektualne,
- opóźnienie mowy i rozwoju dziecka,
- padaczka,
- trudności w uczeniu się,
- utrata słuchu lub jego trwałe uszkodzenie.
Syndrom potrząsanego dziecka – leczenie
Uszkodzenia i urazy przy syndromie potrząsanego dziecka mogą mieć różny stopień nasilenia, jednak nawet przy najmniejszym podejrzeniu urazu konieczna jest wizyta u lekarza. Jeśli dziecko wymiotuje, jest senne lub traci świadomość, wymaga natychmiastowej konsultacji specjalisty i obserwacji.
Leczenie w przypadku zespołu dziecka potrząsanego zależy od stopnia powstałych urazów. Leczenie konsekwencji syndromu dziecka potrząsanego może w skrajnych sytuacjach – przy krwiaku lub skomplikowanych złamaniach – wiązać się z koniecznością przeprowadzenia operacji. Efektem syndromu może być upośledzenie umysłowe lub fizyczne dziecka, opóźnienie w rozwoju, utrata wzroku częściowa lub całkowita, trudności w nauce mowy i ogólnie w uczeniu się, problemy ze słuchem (w tym utrata słuchu) lub padaczka. Szacuje się, że śmiertelność wśród dzieci z syndromem potrząsania może wynosić nawet 15-20%. Dziecko, które doświadczyło przemocy i jest ofiarą zespołu dziecka potrząsanego, zazwyczaj wymaga konsultacji neurologicznych i okulistycznych.
Kiedy potrzebna jest fizjoterapia?
Nadmierne potrząsanie dzieckiem lub uraz ciała mogą wymagać przeprowadzenia fizjoterapii. Specjalista dobiera ćwiczenia indywidualnie i jeśli jest taka możliwość, zleca ich wykonywanie przez rodziców w domu, by utrzymać ciągłość terapii. Przy okazji pracy z maluszkiem może okazać się, że smyk ma także inne wady rozwojowe, które można jednocześnie wyeliminować. To dodatkowa okazja, by sprawdzić kondycję i zweryfikować prawidłowy rozwój niemowlęcia.
Gdy maleństwo doświadcza przemocy, najważniejsze jest wsparcie bliskich i pomoc psychologiczna. To szczególnie ważne u starszych dzieci, a pomoc psychologa powinna obejmować całą rodzinę lub opiekunów malucha, by przynieść oczekiwany efekt. Na szczęście odpowiednio wcześnie rozpoznany zespół daje duże szanse na odwrócenie lub całkowite zatrzymanie patologicznych zmian u dziecka.
Czy moje dziecko może mieć zespół dziecka potrząsanego?
Odkąd zostałeś rodzicem, Twoje maleństwo jest dla Ciebie najważniejsze i starasz się zapewnić mu wszystko, czego potrzebuje? Nawet jeśli każdego dnia wybierasz dla swojej pociechy najzdrowsze produkty do jedzenia, pielęgnujesz jego ciało kosmetykami przeznaczonymi dla niemowląt i korzystasz z lekkiego wózka, wyposażonego w pasy bezpieczeństwa, np. Cybex Priam 4.0, niemowlak może doznać niebezpiecznego urazu.
Do uszkodzenia mózgu i kręgosłupa może dojść nawet wtedy, gdy zbyt energicznie bujasz niemowlę w górę i w dół podczas usypiania. Uraz może być konsekwencją zbyt mocnego kołysania malucha w wózku lub spaceru po bardzo nierównym terenie. Groźne jest podrzucanie dziecka, huśtanie za ręce i nogi, czy też tzw. podbijanie dziecka, gdy to siedzi na kolanach opiekuna.
Jak uniknąć zespołu dziecka potrząsanego?
Pamiętaj, że nawet jeśli każdego dnia troszczysz się o swoje niemowlę, może ono doświadczyć niespodziewanego urazu ciała. Często sprawcami takich uszkodzeń są dalsi członkowie rodziny maleństwa, którzy nie są świadomi konsekwencji ich zachowania. Radosna zabawa z dziadkami lub wujkami może skończyć się skaleczeniem lub uderzeniem, w wyniku którego dojdzie do wstrząśnienia mózgu. Nie warto zbyt wcześnie ustawiać w pozycji siedzącej dziecka, które jeszcze samodzielnie nie siedzi, podrzucać czy trząść jego ciałem, mimo iż sam maluch jest z tego bardzo zadowolony.
Nie bujaj zbyt mocno, nie szarp maluszka i nigdy nim nie potrząsaj, nawet gdy od długiego czasu nie możesz ukoić jego płaczu, czujesz się sfrustrowany i bezradny wobec jego zachowania. Szarpanie dziecka w nerwach nigdy nie jest dobrym pomysłem. Zasada ta dotyczy nie tylko bujania na rękach, ale też w wózku. Mimo że nowoczesny wózek gondola to bezpieczny sprzęt, zazwyczaj wyposażony w amortyzację i przeznaczony do jazdy nawet po nierównym terenie, to zbyt mocne, nadmierne bujanie nim nigdy nie jest zdrowe i wskazane dla pociechy. Zamiast bujania postaw na lekkie kołysanie, które uspokoi maluszka.
Miej też na uwadze, że płacz i marudzenie dziecka – mimo że często budzą irytację czy drażliwość rodzica – mogą mieć poważne przyczyny. Jeśli zatem zaobserwujesz u pociechy nieustający i nieukojony płacz bez wyraźnego powodu, warto skonsultować się z lekarzem pediatrą.
Gdy czujesz, że brakuje Ci cierpliwości i potrzebujesz chwilę pobyć w samotności, poproś o pomoc koleżankę lub zaprzyjaźnionego sąsiada. Opieka nad niemowlęciem wymaga dużo energii, a niewyspanie i potrzeba stałego zajmowania się smykiem bywa naprawdę trudna, dlatego nigdy nie bój się prosić o pomoc! Brak cierpliwości, drażliwość, a w efekcie niestety potrząsanie dzieckiem, w przypadku kobiet często jest wynikiem depresji poporodowej. Jeśli doświadczasz symptomów choroby, szukaj pomocy u specjalistów. Nie bój się ani nie wstydź również powiadomić bliskich o swoich emocjach i doświadczeniach, aby byli świadomi Twojej sytuacji i mogli Ci pomóc.
Pamiętaj również, aby nie potrząsać dzieckiem w czasie zabawy. Nawet pozornie niewinne bujanie, podrzucanie czy obracanie dzieckiem może mieć groźne konsekwencje. Nie potrząsaj dzieckiem w czasie trzymania go na rękach – w takich sytuacjach zawsze podtrzymuj jego szyję i głowę, unikając gwałtownych ruchów. Nigdy nie podnoś nagle lub gwałtownie dziecka z ziemi, gdyż takie działanie także może przyczynić się do powstawania mikrouszkodzeń w strukturze mózgu maluszka.
Zwracaj uwagę na zachowanie innych osób względem dziecka. Nawet bliskie osoby, takie jak dziadkowie czy ciocie, mimo szczerych chęci, mogą niechcący wyrządzić krzywdę maluszkowi. Dlatego wytłumacz znajomym i rodzinie, jak w bezpieczny sposób zajmować się niemowlęciem – być może nie są świadomi, że potrząsanie dzieckiem może być szkodliwe. Izoluj pociechę od niebezpiecznie i nieodpowiedzialnie zachowujących się osób. Zadbaj o to, by podczas spacerów lub jazdy samochodem maluch miał odpowiednio zapięte pasy i nie mógł samodzielnie się z nich wypiąć. Reaguj, gdy zauważysz, że ktoś w Twoim otoczeniu krzywdzi dziecko – nie bądź obojętny na przemoc, gdyż możesz uratować życie i zdrowie małego człowieka. Pomóż swojej przyjaciółce w opiece nad bobasem, zabierz smyka na spacer i pozwól jej na regenerującą drzemkę.
Objawy dziecka potrząsanego nie pojawiają się tylko w wyniku potrząsania dzieckiem. Nawet wózek ze słabymi amortyzatorami może wpływać na zdrowie dziecka w wyniku wstrząsów podczas dłuższych wycieczek na nierównościach. Taka sytuacja jest niebywale rzadka, natomiast jeśli obawiasz się o zdrowie dziecka i zależy Ci na zapewnieniu mu przyjemności z jazdy, odwiedź nasz sklep Bobowózki pełny wózków z solidnymi amortyzatorami.
Syndrom dziecka potrząsanego – kilka słów na koniec
Twoje dziecko doświadczyło zespołu dziecka potrząsanego? Opowiedz nam swoją historię w komentarzu poniżej i pomóż innym rodzicom jeszcze lepiej chronić bezbronne maleństwa przed niebezpiecznymi konsekwencjami nadmiernego potrząsania niemowlakiem.
[[[PRODUKT:https://www.bobowozki.com.pl/pozostale-artykuly-p-cybex-gondola-cot-s-lux-do-wozkow-balios-s-lux-2-0-talos-s-lux]]]
Sprawdź również nasz bogaty asortyment. W ofercie sklepu Bobowózki znajdziesz ogromną gamę bezpiecznych i funkcjonalnych sprzętów i akcesoriów dla dzieci w każdym wieku. Nowoczesny fotelik samochodowy, łóżeczko, krzesełko do karmienia, bujaczek, leżaczek, a może gondola Cybex Balios S Lux? Wszystkie dostępne sprzęty i akcesoria zostały wybrane przez ekspertów i spełniają surowe normy jakości. Nasi specjaliści chętnie pomogą Ci w wyborze produktów najlepiej dostosowanych do potrzeb Twojej pociechy.
