Nim maluszek wypowie pierwsze, wyczekiwane słowa, zacznie gaworzyć. Choć nie jest to jeszcze zaawansowany sposób komunikacji, warto na niego reagować i wspierać pociechę w zdobywaniu tej umiejętności. Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć, jak je do tego zachęcać i czy to niezbędny etap rozwoju? Rozwiewamy wszystkie wątpliwości!
Spis treści
Rozwój mowy u dziecka jest dynamicznym procesem, który zaczyna się w już pierwszych miesiącach życia. Jednym z najbardziej wyczekiwanych momentów jest ten, kiedy maluch zaczyna gaworzyć. To właśnie wtedy z większą świadomością łączy dźwięki, które zaczynają brzmieć podobnie do słów.
Gaworzenie jest formą zabawy, ale też krokiem ku kształtowaniu zdolności do komunikowania się z otoczeniem. Kiedy dziecko powinno gaworzyć? Czy brak tej umiejętności powinien Cię zaniepokoić? Dowiedz się więcej na temat jednego z początkowych etapów rozwoju mowy!
Czym jest gaworzenie dziecka?
Gaworzenie to etap celowego naśladowania ludzkiej mowy. Niemowlę zaczyna wydawać dźwięki, które składają się z sylab. Eksperymentuje ze swoim głosem. Powtarza sylaby – na początku pojedyncze, a później bardziej złożone, na przykład „da-da” czy „ma-ma”.
Kiedy dzieci gaworzą, rozwijają swoje zdolności percepcyjne oraz mięśnie mowy. To nie tylko sposób na porozumiewanie się, ale także ważny element rozwoju. Stanowi kolejny krok w procesie nauki mowy po okresie głużenia.
Gaworzące niemowlę wydaje dźwięki, które są powtarzalne i wyróżniają się melodyjnością. Odgłosy stają się jego reakcją na głos opiekunów.
Gaworzenie a głużenie
Gaworzenie i głużenie to określenia odnoszące się do etapów rozwoju mowy, ale charakteryzują się zupełnie czym innym. Głużenie u niemowlaka to przypadkowo wydawane dźwięki. Są to rozmaite piski, pomruki, czy mlaski. Brzmią na przykład jak „aaa” czy „eee”.
Kiedy dziecko zaczyna głużyć, robi to nieświadomie. Co prawda trenuje w ten sposób aparat mowy, natomiast jego dźwięki nie są jeszcze zamierzone. Mniej więcej około 6-8 tygodnia życia pojawia się głużenie. Kiedy maluch wydaje z siebie te spontaniczne dźwięki, wykorzystuje głoski tylnojęzykowe, na przykład „g”.
Głużenie u niemowlaka nieco przypomina odgłosy wydawane przez gołębia. Dźwięki są długie i melodyjne. Co ważne, etap przechodzą również dzieci z wadami słuchu. Jeśli nie dostrzegasz tej części rozwoju mowy u swojej pociechy, zastanów się nad konsultacją ze specjalistą.
Około piątego miesiąca etap głużenia dobiega końca i rozwój mowy Twojego maluszka przechodzi płynnie w gaworzenie. Niemowlę wydaje wtedy dźwięki zasłyszane mu z otoczenia, wielokrotnie je powtarzają.
Od kiedy dziecko zaczyna gaworzyć i jakie są wcześniejsze etapy rozwoju mowy?
Czas pomiędzy 4. a 6. miesiącem życia to moment, od kiedy dziecko gaworzy. Nauka mowy rozpoczyna się jednak znacznie wcześniej. Można wymienić kilka etapów:
- Okres prenatalny – już w łonie matki dziecko słyszy i rozpoznaje dźwięki, co jest dla niego okazją do rozwoju zdolności językowych. Płód reaguje na głos matki.
- Krzyk i płacz – to pierwsze formy komunikacji noworodka, dzięki którym jest on w stanie poinformować opiekuna, że czegoś potrzebuje. Już wtedy rozwija się jego aparat głosowy.
- Głużenie u niemowlaka – na tym etapie maluch wydaje melodyjne dźwięki. Robi to przypadkowo. Mogą to być odgłosy takie jak przykładowo „aaa”. Kiedy dziecko zaczyna głużyć, robi to nieświadomie, jednak ma to znaczenie dla treningu mięśni jego aparatu mowy.
Rozwój mowy to nie tylko umiejętność wydawania dźwięków, lecz także rozumienia języka. Maluchy uzyskują częściowo tę zdolność, nim skończą rok. Dostrzeżesz między innymi, że Twoja pociecha zaczyna rozpoznawać swoje imię. Interakcja z rodzicami jest wyjątkowo ważna w rozwijaniu umiejętności językowych. Gdy dziecko słucha mówiącej do niego mamy czy rozmawiającego taty, uczy się melodii języka. Z tego względu warto znaleźć też czas na codzienne czytanie książeczek.
Rozwój mowy – na co uważać?
Ważne jest, żeby nie mówić do dziecka w infantylny, uproszczony sposób, szczególnie w późniejszych etapach rozwoju mowy. Choć wydaje się to urocze i zabawne, wcale nie wspiera rozwoju językowego pociechy. Podczas używania wymyślnych zdrobnień trudno jest przecież przekazać właściwy wzorzec. To może utrudnić dziecku rozpoznawanie i zapamiętywanie poprawnych słów.
Jeśli maluch przyzwyczai się do tych uproszczonych form (które często nawet nie istnieją w języku), może być później trudno go od nich odzwyczaić. Nie trzeba mówić do dziecka niczym do dorosłego, budując skomplikowane zdania. Chodzi o to, żeby używać istniejących słów, określać aktualnie wykonywane czynności prostymi zdaniami.
Gdy dziecko jest na etapie gaworzenia, to naturalne, że będą pojawiać się sylaby takie jak „am-am”. Powtarzanie ich z maluchem nie jest niczym złym, ale warto dodawać również poprawne słowo, wspominając np. „teraz am-am, jemy”. Używanie tych sylab nie jest tym samym co zastępowanie normalnych zdań nietypowymi, uproszczonymi i nieistniejącymi w języku zwrotami. „Pa pa” czy „am-am” są konstrukcjami językowymi, które wspierają zdobywanie umiejętności. Stopniowo natomiast warto wprowadzać do komunikacji bardziej rozbudowane słownictwo.
Każdy z etapów przygotowuje pociechę do mówienia. Przyczynia się do rozwijania aparatu mowy, a także do zdolności rozpoznawania melodii języka. Etapy mogą rozwijać się w różnym czasie. To, kiedy noworodek zaczyna gaworzyć, jest kwestią indywidualną. Są oczywiście pewne ramy czasowe, w których powinien się zmieścić, ale najważniejsza jest obserwacja i wdrażanie aktywności wspierających rozwój.
Sprawdź też: Kiedy dziecko zaczyna mówić? W oczekiwaniu na pierwsze słowo
Gaworzenie – kiedy najpóźniej powinno się zacząć?
Głużenie a gaworzenie to dwie różne umiejętności. Gdy maluch zakończy etap wydobywania dźwięków podobnych do gołębi, rozpoczyna intencjonalnie naśladować dorosłych.
Kiedy dziecko zaczyna gaworzyć, ma około 5-6 miesięcy. Umiejętność może pojawić się także nieco później. Jeśli jednak do końca 6. miesiąca nie występuje, dobrym pomysłem jest wizyta u logopedy. Szczególny niepokój powinno wzbudzić milczenie malucha aż do minięcia 7. miesiąca życia. Zwróć uwagę, czy dziecko reaguje na odgłosy otoczenia i głosy otaczających go osób. Przyjrzyj się, czy próbuje nawiązać interakcję dźwiękową z otoczeniem.
Dobry moment, żeby obserwować, czy maluch reaguje na to, co dzieje się wokół niego, jest karmienie. Sześciomiesięczna pociecha potrafi już siedzieć. Warto wykorzystać fotelik do karmienia i przy stole wspólnie bawić się w „A kuku!”, śpiewać czy opowiadać rymowane wierszyki.
Jeśli szukasz sprawdzonego krzesełka do karmienia dla dzieci, postaw na model Kinderkraft Enock. Ma regulowane siedzisko, pasy bezpieczeństwa i zmienianą wysokość podnóżka. Dzięki temu zapewnia optymalne warunki podczas spożywania posiłków i w trakcie zabaw wspierających rozwój mowy.
Świetny moment na rymowanki czy piosenki zachęcające maluszka do interakcji jest też na spacerze. Kiedy dzieci gaworzą, mają już najczęściej 6 miesięcy. Siedzą wtedy samodzielnie, więc odpowiednia jest dla nich spacerówka. Możesz postawić na Espiro Only Way, który ma siedzisko montowane zarówno przodem, jak i tyłem. Przymocujesz je tak, żeby maluch siedział skierowany twarzą do Ciebie. Dzięki temu będzie łatwiej ćwiczyć gaworzenie. Sprawdź też Kinderkraft Nubi. Jest łatwy w składaniu i niewielki, więc okaże się idealnym wyborem, jeśli często podróżujesz.
Niemowlę nie gaworzy – czy to powód do zmartwień?
Już wiesz, od kiedy dziecko gaworzy. Mijają kolejne tygodnie, a ta umiejętność nie pojawia się u Twojego malucha? Opóźnienie może mieć związek z różnymi czynnikami, na przykład wadami słuchu. Zdarza się, że pociecha nie zaczyna gaworzyć, jeśli cierpi na niedosłuch lub zupełną utratę słuchu.
Jeśli gaworzenie dziecka znacznie się opóźnia, powodem mogą być zaburzenia neurologiczne. Bywa, że konieczna jest wizyta u neurologa. Pamiętaj jednak, że nie zawsze brak tej umiejętności to powód do niepokoju.
Jeśli moment, kiedy dziecko zaczyna gaworzyć, wciąż nie nadchodzi, warto:
- Skonsultować się z pediatrą,
- Sprawdzić słuch przy pomocy badania audiologicznego,
- Przyjrzeć się, czy reaguje na głos i bodźce,
- Stymulować rozwój, mówiąc i śpiewając, zachęcając w ten sposób do wydawania dźwięków,
- Korzystać z zabawek interaktywnych.
Nie można zapominać, że każde dziecko rozwija się w swoim tempie. Nauka mowy też jest procesem indywidualnym. Wpływają na niego między innymi środowisko domowe, kontakt z językiem, czy zaangażowanie rodziców. Niektóre niemowlęta będą gaworzyć intensywnie, inne mniej. Nie musi to oznaczać poważnego problemu.
Ile czasu od gaworzenia do pierwszych słów?
5-6. miesiąc życia to moment, od kiedy dziecko gaworzy. Od tego czasu musi minąć jeszcze około pół roku do wystąpienia pierwszych słów. Nim do tego dojdzie, maluch zacznie zauważać, że to, co wypowiada, ma znaczenie. Będzie używał zwrotów takich jak „am-am” czy „pa pa”, które nie są co prawda słowami, jednak niosą za sobą informację. Maluch będzie kojarzył je z konkretnym działaniem czy przedmiotami.
Czas, kiedy dziecko gaworzy, używając coraz bardziej znaczących kombinacji sylab, przypada mniej więcej na 9. miesiąc życia. Pierwsze słowa pojawiają się natomiast po skończeniu roku. Pamiętaj jednak, że każdy maluch rozwija się w swoim tempie. Różnice są więc zupełnie naturalne.
Sprawdź też: 6. miesiąc życia dziecka. Skok rozwojowy. Co nowego w życiu Twojego dziecka?
Jak zachęcić dziecko do gaworzenia?
Kiedy niemowlę gaworzy, rozwija aparat mowy. Ten etap procesu nauki mówienia warto wspierać. Jak można to zrobić?
- Mów często do dziecka – nawet jeśli wciąż nie odpowiada, warto formułować sylaby, które jest w stanie powtórzyć. To może zachęcić go do naśladowania.
- Imituj gaworzenie – kiedy maluch gaworzy, odpowiadaj mu i powtarzaj słyszane sylaby. Dzięki temu będzie jeszcze chętniejszy do dalszego wokalizowania.
- Śpiewaj i rymuj – śpiewanie prostych piosenek i recytowanie rytmicznych wierszyków sprawi, że dziecko będzie zaciekawione. Poza tym zacznie uczyć się melodii języka.
- Stosuj zabawki sensoryczne – instrumenty muzyczne czy książeczki z odgłosami pozwalają dziecku aktywnie eksplorować dźwięki.
- Reaguj na to, co próbuje przekazać pociecha. Kiedy dziecko gaworzy, podchodź do tego entuzjastycznie. Zawsze mu odpowiadaj, żeby w ten sposób zachęcać do kolejnych interakcji.
- Wprowadź grę „A kuku!”. Występująca w nazwie sylaba może zachęcić dziecko do jej powtarzania.
Każda chwila spędzona na wspólnej zabawie i rozmowie, może przyspieszyć moment, kiedy noworodek zaczyna gaworzyć.
Czy gaworzenie dziecka to niezbędny etap rozwoju?
Gaworzenie jest ważnym etapem procesu nauki mowy, ale jeśli pojawi się stosunkowo późno, nie musi to oznaczać problemów z prawidłowym rozwojem w przyszłości. Jednak to umiejętność, do której warto zachęcać dziecko, ponieważ:
- To dla niego okazja do rozwoju mięśni aparatu mowy.
- Wspomaga naukę melodii i rytmu języka.
- Stanowi bazę do budowania pierwszych słów.
Już wiesz, kiedy niemowlę zaczyna gaworzyć i jak wspierać rozwój mowy!
Rozwój mowy u pociechy to długa, a zarazem ciekawa droga. Zaczyna się od krzyku, płaczu i prostych dźwięków wydawanych spontanicznie na etapie głużenia, aż do momentu, gdy przechodzi w wypowiadanie pierwszych, pełnych słów. Ważne, aby wspierać maluszka w zdobywaniu tych umiejętności, na przykład przy pomocy entuzjastycznego reagowania i częstych rozmów.
Od kiedy dziecko gaworzy, rozpoczyna się dla niego ważny etap w rozwoju mowy. Jest zwiastunem nadchodzących postępów w drodze do zdobycia umiejętności porozumiewania się pełnymi słowami. Po gaworzeniu przychodzi czas na świadome wypowiadanie długo wyczekiwanego słowa mama, co dzieje się około pierwszego roku życia.
Zdarza się, że etap gaworzenia długo nie nadchodzi. Warto wspierać jego rozwój przy pomocy piosenek, rymowanek, zabaw i interaktywnych akcesoriów. Brak postępów nie musi być zawsze powodem do niepokoju, choć oczywiście lepiej przyjrzeć się mu bliżej w trakcie konsultacji logopedycznej. Wczesna diagnoza ewentualnych problemów to sposób, żeby zapobiec opóźnieniom w rozwoju mowy, które nie pozostałyby przecież bez znaczenia na funkcjonowanie dziecka w późniejszych latach.
Jeśli odczuwasz niepokój w związku z brakiem rozwoju tej umiejętności, skonsultuj się ze specjalistą. Pamiętaj jednak, że dziecko ma czas — gaworzenie zwykle pojawia się pomiędzy 6. a 9. miesiącem życia. Nie porównuj swojej pociechy z dziećmi w podobnym wieku i pamiętaj, że każde rozwija się w swoim indywidualnym tempie!
Czy Twój maluszek już gaworzy, a może wciąż jeszcze czekasz na pojawienie się u niego tej umiejętności? A może znasz inne sposoby, które wspierają wypowiadanie pierwszych sylab w zamierzony sposób? Podziel się z nami swoimi doświadczeniami!
Przeczytaj też: Kiedy dziecko zaczyna pełzać i jak mu w tym pomóc?
