Jak wygląda lęk separacyjny u dzieci?

Twoja pociecha zaczyna płakać i tęsknić, gdy tylko straci Cię z oczu? To może być objaw lęku separacyjnego. To zagadnienie, z którym mierzy się niemal każdy rodzic. Sprawdź, czym jest lęk separacyjny u dzieci, jakie są jego przyczyny i objawy, a także, w jaki sposób sobie z nim poradzić.

Spis treści:

• Lęk separacyjny u dzieci – czym jest?
• Przyczyny i objawy lęku separacyjnego
• Sposoby na radzenie sobie z lękiem separacyjnym
• Lęk separacyjny u dzieci – kilka słów na koniec

Lęk separacyjny to zupełnie normalny i powszechny etap życia niemowlęcia, choć nie u każdego dziecka jest on tak samo intensywny. Każdy rodzic w pewnym momencie musi mu jednak stawić czoła. Nie trwa długo, ale bywa bardzo absorbujący i męczący zarówno dla pociechy, jak i rodzica. Na czym dokładnie polega lęk separacyjny u dzieci? Jakie są jego objawy i w jaki sposób można sobie z nim poradzić? Wyjaśniamy w poniższym artykule.

Lęk separacyjny u dzieci – czym jest?

Lęk separacyjny u niemowląt to silny strach przed separacją z rodzicem, porzuceniem przez mamę oraz obawa, że gdy ta zniknie z pola widzenia dziecka, to już nigdy nie wróci. Występuje u każdego malca, choć może mieć różne nasilenie, a tym samym symptomy. U niektórych maluchów objawia się w bardzo widoczny, intensywny sposób, a u innych przechodzi niemal niezauważalnie.

Zdarzają się przypadki tęsknoty za tatą bądź innym członkiem rodziny, w zależności od stopnia przywiązania do rodzica. Zwykle jednak malec odczuwa zaburzenia lękowe związane ze strachem o utratę mamy – najważniejszej osoby w jego życiu.

Przyczyny i objawy lęku separacyjnego

Chociaż z perspektywy osoby dorosłej owe lęki i tęsknota mogą wydawać się absurdalne i niemające podstaw, to już z punktu widzenia smyka wygląda to zupełnie inaczej – jest bardzo logiczne. Strach wynika z faktu zdania sobie sprawy z indywidualności. Po przyjściu na świat noworodek przez długi czas nie zdaje sobie sprawy, że on i mama to dwie odrębne istoty. Dopiero około 7.-9. miesiąca zaczyna do niego docierać, że jest odrębną od rodzica jednostką.

Ta świadomość budzi w nim instynktowny strach w sytuacji, kiedy mama znika z pola widzenia. Jego poczucie bezpieczeństwa zostaje zachwiane. Smyk nie zdaje sobie jeszcze sprawy, że ukochana mama nie przestaje istnieć, kiedy znika mu z oczu, tylko po prostu wyszła do łazienki albo sypialni. Kiedy mama jest w zasięgu wzroku, dziecko wie natomiast, że nie ma się czego obawiać.

Lęk separacyjny u dzieci może przejawiać się na różne sposoby. Najczęstszym symptomem jest płacz. Kiedy mama znika z zasięgu wzroku dziecka, zaczyna ono płakać. Jest to widoczne zarówno w dzień, jak i w nocy. W porze nocnej strach ten może skutkować nawet wybudzeniami, krzykiem i silnym płaczem. Co istotne, lęk przejawia się płaczem za konkretną osobą i nie wynika z tęsknoty za obecnością sensu stricto. To oznacza, że zwykle dziecku bardzo trudno jest w ogóle pozostać z jakimkolwiek innym opiekunem niż mama, np. tatą czy babcią, nawet przez kilkanaście minut.

Poszukujesz najlepszych akcesoriów dla niemowlęcia? Zobacz asortyment BoboWózki: wózek 3w1 Cybex Priam 4.0 z fotelikiem Cybex Cloud T i-Size oraz wózek 3w1 Bebetto Loren Premium Class z fotelikiem Cybex Cloud G i-Size.

Lęk separacyjny u niemowląt

Lęk separacyjny występuje u niemowląt zazwyczaj między 7. a 9. miesiącem życia. Dotyczy przede wszystkim mamy, bo to z nią zazwyczaj dziecko jest najbardziej związane. Bardzo często zdarza się, że nawet najbardziej uśmiechnięty i radosny malec zaczyna reagować płaczem, kiedy mama znika mu z oczu. Nie ma przy tym znaczenia, czy zostanie z innych ukochanym członkiem rodziny. To jednak normalna sytuacja, a etap lęku separacyjnego należy po prostu oswoić i przeczekać.

To, w jaki sposób brzdąc przejdzie przez ten okres w życiu, zależy przede wszystkim od działań, które podejmą rodzice, a także indywidualnego charakteru pociechy. Kiedy mija lęk separacyjny? W naturalny sposób powinien zaniknąć po około kilku tygodniach od zauważenia pierwszych symptomów.

Objawy lęku separacyjnego u niemowląt to głównie:

• intensywny płacz i ataki paniki w sytuacji rozłąki z rodzicem albo wówczas, gdy znika on z pola widzenia dziecka;
• problemy z zasypianiem, wybudzanie się z płaczem w nocy;
• utrata apetytu;
• unikanie kontaktu, strach i nieśmiałość w stosunku do obcych osób.

Lęk separacyjny u kilkulatków

Wiesz już, że najzupełniej normalny i powszechny jest lęk separacyjny u niemowląt. Kiedy występuje u starszych dzieci, może (choć nie musi) być powodem do niepokoju. Lęk separacyjny u 3-latka czy 4-latka nie musi Cię zatem martwić. Często wynika bowiem ze zmian w życiu związanych z pójściem do żłobka lub przedszkola. Dla wielu kilkulatków to czas, kiedy po raz pierwszy muszą rozstać się na dłużej z mamą i pozostać przez kilka godzin pod opieką kogoś obcego, w nowym dla nich środowisku.

Każde dziecko jest zaniepokojone taką nową dla niego sytuacją, co przejawia się zazwyczaj płaczem. To zupełnie normalne. Wraz z procesem adaptacji w placówce dziecko uczy się istnienia w nowej rzeczywistości – tego, że rodzic idzie do pracy, a ono do przedszkola, z którego po pewnym czasie zostanie przez rodzica odebrane.

Prawidłowym mechanizmem w emocjonalnym rozwoju brzdąca jest krótkotrwałe przeżywanie lęku separacyjnego (przy czym pod pojęciem „krótkotrwałe” może kryć się zarówno czas kilkunastu minut, jak i kilku godzin). W tym czasie dziecko próbuje sobie poradzić z zaistniałą sytuacją – zwykle wystarczą mu zapewnienia pań opiekunek, że rodzice przyjdą po nie do przedszkola. Kiedy jednak lęk separacyjny trwa dłużej i intensywniej, najlepiej skonsultuj się z dziecięcym psychologiem, który pomoże Wam poradzić sobie z tą trudną sytuacją.

Objawy lęku separacyjnego u kilkulatków to przede wszystkim:

• silne napady płaczu i złości, gdy dochodzi do rozmów o przedszkolu i prób zachęcania dziecka do pozostania w placówce;
• objawy psychosomatyczne, takie jak biegunki, wymioty, bóle głowy i brzucha, koncentrowanie się wyłącznie na kwestii rozstania z mamą i problemy ze skupieniem się na innych zagadnieniach;
• odmowa wspólnej zabawy z rówieśnikami, rozmów z opiekunkami;
• ataki paniki, wybuchy strachu, gniewu i złości, bardzo silny płacz i emocje towarzyszące rozstaniu z rodzicem;
• trudności z zasypianiem i problemy ze snem, częste wybudzanie nocne z krzykiem i płaczem, że dziecko nie chce iść nazajutrz do przedszkola.

Można wyróżnić kilka powodów występowania lęku separacyjnego u dwu-, trzy- czy kilkulatków. Do najpowszechniejszych należą przyczyny:

• środowiskowe – wynikają z nadopiekuńczości rodziców;
• psychologiczne – dotyczą maluchów, które są emocjonalnie nadwrażliwe;
• biologiczne – mogą wystąpić u dzieci, których rodzice cierpią na zaburzenia psychiczne bądź lękowe.

Lęk separacyjny u przedszkolaków

U starszych malców lęki separacyjne nie są powszechne. Szacuje się, że występują u około 2-4% dzieci, najczęściej dziewczynek. Przyczyny ich występowania mogą być różne.

Powodem może być na przykład odrzucenie, odseparowanie albo śmierć bliskiej osoby, zmiana miejsca zamieszkania czy zmiana przedszkola, a tym samym środowiska. Lęk separacyjny u przedszkolaka może też wynikać ze zbyt bliskiej relacji z nadopiekuńczymi rodzicami.

Uwaga! Nie lekceważ symptomów lęku separacyjnego. Dokładnie obserwuj pociechę i jeśli zauważysz częste i intensywne objawy lęku separacyjnego u starszego dziecka, skonsultuj się z dziecięcym psychologiem. Lęki separacyjne nabierają charakteru zaburzenia, kiedy są bardzo silne, a nawet utrudniają prawidłowe funkcjonowanie. Mogą też świadczyć o zaburzeniu, gdy są niewspółmierne do wieku.

U starszych dzieci objawy lęku separacyjnego to między innymi:

• płaczliwość przy rozłące z rodzicem,
• problemy ze snem;
• zmniejszenie lub utrata apetytu;
• nieśmiałość i trudności w kontaktach z nieznajomymi;
• bóle głowy, brzucha, biegunka, wymioty występujące podczas rozłąki z rodzicami;
• niechęć do opuszczania domu, w tym chodzenia do szkoły bądź przedszkola;
• niechęć do spania poza domem;
• ciągłe martwienie się o zdrowie i życie rodzica.

Lęk separacyjny u starszych dzieci i nastolatków najczęściej ma charakter przewlekły, zwłaszcza w przypadku pociech, u których stwierdzono fobię szkolną. Jej źródłem jest zresztą w wielu przypadkach właśnie lęk separacyjny. Niestety, część osób, u których w wieku szkolnym stwierdzono fobię, ma również zaburzenia lękowe w życiu dorosłym. Osoby te doświadczają nierzadko trudności w życiu zawodowym i w relacjach z innymi ludźmi. Dlatego tak ważne jest, aby działać szybko i możliwie najwcześniej, po zauważeniu pierwszych objawów. To pozwoli rozpocząć leczenie, a tym samym wpłynie na komfort życia rodziny.

Sposoby na radzenie sobie z lękiem separacyjnym

Wiesz już, jakie są objawy lęku separacyjnego i kiedy stanowią powód do niepokoju wymagający pomocy specjalisty. W przypadku niemowląt nie ma potrzeby leczenia – to etap, który samoczynnie mija. Można go natomiast oswoić. Sprawdź, jak to zrobić:

• wychodź z pokoju na kilka minut, dbając o to, aby w tym czasie malec został z tatą, babcią czy starszym rodzeństwem;
• wychodząc, zostaw dziecku przedmiot nasiąknięty Twoim zapachem, np. apaszkę albo koszulkę. Wykorzystaj to, że maluszek nie tylko widzi i słyszy rodzica, ale też wyczuwa jego obecność innymi zmysłami;
• uśmiechaj się, żegnając się z dzieckiem. Nie pozwól, by smyk wyczuł Twoje zdenerwowanie, niepokój albo smutek;
• porozmawiaj z dzieckiem i wytłumacz mu, że niedługo wrócisz i co wtedy będziecie razem robić;
• nie zostawiaj dziecka, gdy jest zmęczone, głodne i źle się czuje;
• bądź konsekwentna i jeśli musisz wyjść z domu, zrób to;
• pobaw się z dzieckiem w „a kuku”, czyli zabawę, podczas której odkrywasz i chowasz twarz. W ten sposób dziecko oswaja się z tym, że nie widzi Twojej twarzy.

Bądź cierpliwa. W oswajaniu lęków wskazana jest metoda małych kroczków. Zacznij zatem od wychodzenia z pokoju na kilka minut, zabawy w „a kuku” i tłumaczenia sytuacji, aby oswoić pociechę z tym, co nieuniknione.

Uwaga! Jeżeli pomimo stosowania powyższych wskazówek, Twoja pociecha nadal bardzo mocno odczuwa lęk separacyjny, skonsultuj się z lekarzem pediatrą bądź psychologiem dziecięcym.

Poproś o poradę specjalistę także w przypadku starszych dzieci, u których zaobserwujesz zaburzenia lękowe. Leczenie lęku separacyjnego bywa długotrwałym procesem. W przypadku starszych dzieci w proces leczenia powinna być również zaangażowana placówka (przedszkole bądź szkoła), do której uczęszcza latorośl.

Leczenie lęku separacyjnego bazuje na poradnictwie psychologicznym obejmującym najczęściej psychoterapię (np. w nurcie poznawczo-behawioralnym) oraz psychoedukacji dziecka i rodziców. Jeśli lęk separacyjny występuje z powodu problemów rodzinnych, wówczas zaleca się przeprowadzenie terapii rodzinnej. Kiedy nie mija lęk separacyjny, a nawet się nasila, pomocna może okazać się też farmakoterapia. Pamiętaj jednak, że powinna ona stać się dodatkiem, a nie jedyną formą leczenia zaburzeń lękowych.

Uwaga! Niezależnie od wieku malca i przyczyn lęku separacyjnego, brzdąc powinien czuć, że ma wsparcie w rodzicach. W procesie oswajania lęku u maluszków, jak i leczenia u starszych dzieci, ważne jest, aby miały one pewność, że nie są same.

Lęk separacyjny u dzieci – kilka słów na koniec

Lęk separacyjny u najmłodszych dzieci to powszechne zjawisko, które zazwyczaj mija samoczynnie po pewnym czasie. Jeśli jednak zauważysz u swojej pociechy silne objawy lękowe, jak najprędzej skorzystaj z porady specjalisty.

Uwaga! Przedstawione porady nie zastąpią opieki lekarza!

Jak Twoja pociecha przeszła okres lęku separacyjnego? Czy był on bardzo widoczny i angażujący, czy raczej minął spokojnie? Podziel się z nami swoimi doświadczeniami w komentarzu. Zobacz również bogaty asortyment sklepu BoboWózki. Sprawdź sprzęty i akcesoria od najlepszych marek. W sprzedaży mamy produkty wybrane przez ekspertów. Zobacz bogatą gamę wózków i fotelików (szczególnie polecamy wózek 3w1 Cybex Balios S Lux 2.0 z fotelikiem Cloud T i-Size), leżaczków, łóżeczek, bujaczków i wielu innych produktów, które zachwycą Cię funkcjonalnością i designem.

 

Źródła:

https://mamaolazprzedszkola.blog/lek-separacyjny-u-trzylatkow-czy-moze-to-spotkac-mojego-maluszka-w-przedszkolu/

https://www.zdrowystartwprzyszlosc.pl/jak-poradzic-sobie-z-lekiem-separacyjnym

https://gemini.pl/poradnik/artykul/lek-separacyjny-objawy-etiologia-i-leczenie/

https://www.wapteka.pl/blog/artykul/lek-separacyjny-jak-pomoc-dziecku-pokonac-strach-przed-nieobecnoscia-mamy